Düzce’de yeni bir bitki türü keşfedildi!

Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necmi Aksoy, Düzce’nin Yığılca ilçesinde bilim dünyası için yeni bir bitki türü keşfetti.

Prof. Dr. Necmi Aksoy, Düzce’nin Yığılca ilçesinden toplamış olduğu otsu bitki taksonunu; Jurinea efea N. Aksoy olarak bilim dünyası için yeni tür olarak isimlendirdi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Ebru Ataşlar ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’nden (MAM) Dr. Birsen Cevher Keskin ile birlikte, keşfedilen bitkiyi ’Phytologia Balcanica’ adlı dergide, bilim dünyası için yeni bir bitki türü olarak yayınladı.

Düzce Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Necmi Aksoy; Düzce ilinde gerçekleştirmiş ve proje yürütücülüğünü yapmış olduğu, flora ve vejetasyon üzerine Biyolojik Çeşitlilik çalışmasında; Düzce’nin Yığılca ilçesinden 2014-2015 yılları arasında floristik arazi çalışmaları yaptığı sırada otsu bitki taksonuna ait toplamış olduğu örnekler üzerine; gerek Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Herbaryumu (DUOF), gerekse diğer ulusal (GAZI, ISTO) ve uluslararası herbaryumlarda (RBGE), yapmış olduğu herbaryum çalışmaları sonucunda, bu yeni otsu bitki taksonun bilim dünyası için yeni bir otsu bitki türü olduğuna karar verdi.

Yeni bulunan bitki taksonunun betimlemesini DUOF Herbaryumunda Prof. Dr. Necmi Aksoy yaparken, yaprak ve tohum yüzeleri üzerine SEM mikroskobu ile morfolojik çalışmaları ise Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Ebru Ataşlar gerçekleştirdi. Bu bitki türü üzerine genetik çalışmalar, TÜBİTAK-MAM’dan Dr. Birsen Cevher Keskin tarafından yapılırken, bitkinin resmini ise, Bitki Ressamı Hülya Korkmaz çizdi.

Üç yıldan fazla süren bir çalışma sonrasında ’Phytologia Balcanica’ adlı dergide yayınlanan bu otsu bitki türüne; 2010 yılında elim bir trafik kazası sonucu yaşamını yitiren İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Asuman Efe’nin adı verilerek; ‘Jurinea efea N. Aksoy’ olarak adlandırıldı. Bu yeni bitki türünün tip örneği, DUOF Herbaryumunda bulunuyor. Türkçe ismi ise “Düzce Efe Moru” olarak adlandırılıyor.

Papatyagiller (Asteraceae) familyasından Jurinea sp. cinsine ait olan yeni otsu bitki türünün dünyada doğal olarak yetişen 200 tane türü yer alıyor. Türkiye’de ise bu cinsin 21 tane türü bulunuyor. Türkiye, yüzde 42,1 endemizim oranı ile bu cinse ait dünyanın önemli endemizim merkezlerinden biri olarak görülüyor. Yeni bulunan ‘Jurinea efea N. Aksoy’ türü ile ülkemizde bu cinse ait endemik takson sayısı 10’a, endemizim oranı ise yüzde 43,4’e çıktı.

Yeni otsu bitki türü Düzce Efe Moru (Jurinea efea N. Aksoy); çok yıllık bitki olması, odunsu kök yapısına sahip tüylü parçalı taban yapraklı, 50-85 cm boylanabilmesi, gövde yapraklarının boğumlar boyunca gövdeyi kapsayacak şekilde kayıcı (kanata benzer) yapıya sahip ve gövde üst kısmında çok sayıda dallanma yaparak, 4-20 adet çiçekli olması gibi sebeplerle park ve bahçelerde, özellikle de “kaya bahçeleri” ve “yer örtücü” süs bitkisi olarak kullanım potansiyeli bulunuyor.

Bu endemik bitki türü sadece Düzce’nin Yığılca ilçesinde ve Karabük’ün Yenice ilçesinin belli bölgelerinde yayılış gösteriyor. Bitki; bu bölgelerde bulunan orman içi açıklıklardaki kireçtaşı kayalık alanlardaki yaşam alanlarında yayılışını yapıyor. Bundan dolayı yaşam alanları; gerek taş ocağı çalışmaları, gerek orman yollarının plansız açılması, gerekse yanlış ekoturizm uygulamalarından dolayı tehdit altında bulunuyor.