Türkiye İstatistik Kurumu’nun Dünya Nüfus Günü dolayısıyla yayınladığı nüfus istatistiğinin bu seneki teması, kadınların ve kız çocuklarının sağlıklarının ve haklarının korunması oldu. Zonguldak’ta ilk doğumda ortalama anne yaşının yıllar geçtikçe yükseldiği tespit edildi. Bu veriye ters orantılı şekilde, doğurganlık hızının da giderek düştüğü belirlendi.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun Dünya Nüfus Günü dolayısıyla yayınladığı nüfus istatistiğinin bu seneki teması, kadınların ve kız çocuklarının sağlıklarının ve haklarının korunması oldu. TÜİK yayınladığı istatistiklerle, Türkiye’de kadınların medeni halleri ve doğum istatistiklerini masaya yatırdı.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından, 1989 yılında dünya nüfusunun 5 milyar insana ulaştığı tarih olan "11 Temmuz 1987" tarihi "Dünya Nüfus Günü" olarak kabul edilmiştir. Bu özel günde Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) tarafından her yıl nüfusun önemli konularını ele alan bir tema belirleniyor ve bu temaya ilişkin farkındalık yaratmaya yönelik çalışmalar yapılıyor.
UNFPA, son yüzyılın en büyük küresel sağlık sorunu olan COVID-19 salgınının dünyadaki tüm insanları, özellikle de "kırılgan nüfus" olarak tanımlanan grupların sağlığını tehdit ettiğine ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini şiddetlendirmekte olduğuna dikkat çekiyor. UNFPA, salgının üreme sağlığını, haklarını ve üreme sağlığı hizmetlerine kesintisiz erişimi olumsuz etkilediğini belirterek, daha fazla sayıda kadın ve kız çocuğunun ailelerini planlama ve sağlıklarını koruma yeteneğini kaybetme riskiyle karşı karşıya olduklarını ifade ediyor.
Bu doğrultuda UNFPA tarafından 2020 yılı Dünya Nüfus Günü teması olarak "COVID-19'u frenlemek: Şimdi kadınların ve kız çocuklarının sağlıkları ve hakları nasıl korunabilir?" temasının vurgulanmasına karar verildi. Bu konuda atılabilecek ilk ve en önemli adım söz konusu grupların mevcut durumlarına yönelik en güncel temel istatistiklere sahip olabilmek.
ZONGULDAK’TA DURUM
Zonguldak’ta ilk doğumda ortalama anne yaşı 27,05 olurken, 16-17 yaş grubundaki kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranı %2,01 olarak gerçekleşti.
İlk doğumda 2014 yılında 26,0 olan ilk doğumda ortalama anne yaşı, 2017 yılında 26,5’a, 2019 yılında ise 27,05’e yükseldi. Anne başına düşen çocuk sayısını ifade eden toplam doğurganlık hızı da aynı dönemde geriledi. 2014’te 1,60 olan toplam doğurganlık hızı 2017’de 1,49’a, 2019 yılında ise 1,38’e geriledi.
2009-2019 döneminde annenin ortalama yaşı da yükseldi. 2009’da 27,1 olan ortalama anne yaşı, 2015’te 28,8’e 2019’da ise 29,4’e yükseldi. En fazla doğum yapılan yaşlar ise 2019 yılında 25-29 yaş grubu oldu. Bunu 30-34 ve 20-24 yaş grubu izledi.
Kız çocuk evliliklerinin toplam evlenme içindeki oranı ise yüzde 2 olarak gerçekleşti. Toplam 3 bin 623 evliliğin 73’ü, 15-17 yaş grubu olarak tanımlanan kız çocuklar tarafından gerçekleştirildi.
KARABÜK - BARTIN…
Karabük’te ilk doğumda ortalama anne yaşı 27,08 olurken, 16-17 yaş grubundaki kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranı %1,47 olarak gerçekleşti.
Bartın’da ilk doğumda ortalama anne yaşı 26,15 olurken, 16-17 yaş grubundaki kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranı %3,15 olarak gerçekleşti.
TÜRKİYE GENELİ
Türkiye’de ilk doğumda ortalama anne yaşı 26,39 olurken, 16-17 yaş grubundaki kız çocuk evlenmelerinin toplam evlenmeler içindeki oranı %3,15 olarak gerçekleşti.
Toplam doğurganlık hızı, bir kadının doğurgan olduğu dönem olan 15-49 yaş grubunda doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade ediyor.
Toplam doğurganlık hızı, 2001 yılında 2,38 çocuk iken 2019 yılında 1,88 çocuk olarak gerçekleşti. Diğer bir ifadeyle, bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısı 2019 yılında 1,88 oldu. Bu durum doğurganlığın, nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10'un altında kaldığını gösterdi.
Toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu il 2019 yılında 3,89 çocuk ile Şanlıurfa oldu. Bu ili 3,37 çocuk ile Şırnak, 3,16 çocuk ile Ağrı ve 3,15 çocuk ile Muş izledi. Toplam doğurganlık hızının en düşük olduğu il ise 1,33 çocuk ile Gümüşhane oldu. Bu ili 1,34 çocuk ile Kütahya ve Edirne takip etti.
Yaşa özel doğurganlık hızı, belli bir yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade etmektedir.Yaş grubuna göre doğurganlık hızı incelendiğinde, 2001 yılında en yüksek yaşa özel doğurganlık hızı binde 144 ile 20-24 yaş grubunda iken 2019 yılında binde 122 ile 25-29 yaş grubunda görüldü. Bu durum, doğurganlığın kadının daha ileri yaşlarında gerçekleştiğini gösterdi.
Adölesan doğurganlık hızı, 15-19 yaş grubunda bin kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısını ifade etmektedir. Yaşı çok genç olan annelerden doğan bebeklerin daha yüksek derecede hastalık ve ölüm riskiyle karşı karşıya kalmalarından dolayı adölesan doğurganlık konusu anne ve bebek sağlığının korunması bakımından oldukça önem taşımaktadır. Adölesan doğurganlık hızı, 2001 yılında binde 49 iken 2019 yılında binde 17'ye düştü. Diğer bir ifadeyle, 2019 yılında 15-19 yaş grubundaki her bin kadın başına 17 doğum düştü.
Doğumlarını 2001 yılında gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı 26,7 iken 2019 yılında 28,9 oldu. Diğer yandan ilk doğumunu 2019 yılında gerçekleştiren annelerin ortalama yaşı ise 26,4 oldu.
Anne ölüm oranı, bir yıl içerisinde gerçekleşen yüz bin canlı doğum başına anne ölümlerinin sayısı olarak tanımlanmaktadır. Anne ölümü, gebeliğin başlangıcından doğum sonrası 42. günü kapsayacak şekilde; kaza ve tesadüfi sebeplerden kaynaklanmayan, gebelik veya gebeliğin yönetiminden kaynaklı olarak veya gebeliğin ağırlaştırdığı herhangi bir sebeple kadının ölmesidir.
Türkiye'de 2010 yılında 16,7 olan anne ölüm oranının yıllar içinde azalma eğilimi göstererek 2018 yılında 13,6'ya gerilediği görüldü.
BEBEK ÖLÜM HIZI
Bebek ölüm sayısı, 2018 yılında 11 bin 598 iken 2019 yılında 10 bin 770 oldu. Bin canlı doğum başına düşen bebek ölüm sayısını ifade eden bebek ölüm hızı, 2018 yılında binde 9,3 iken 2019 yılında binde 9,1 oldu. Diğer bir ifade ile 2019 yılında bin canlı doğum başına 9,1 bebek ölümü gerçekleşti.
Doğumdan sonraki beş yıl içinde ölme olasılığını ifade eden beş yaş altı ölüm hızı, 2018 yılında binde 11,3 iken 2019 yılında binde 11,2 oldu.
RESMİ KIZ ÇOCUK EVLİLİKLERİ AZALDI
Evlenme istatistiklerine göre; 16-17 yaş grubunda olan kız çocuklarının resmi evlenmelerinin toplam resmi evlenmeler içindeki oranı 2009 yılında %8,1 iken bu oran 2019 yılında %3,1'e düştü.
İlk evlilik yaşının doğumlar üzerinde önemli bir etkisi olup daha erken yaşlarda evlenen kadınların ortalama olarak daha fazla çocuk sahibi olma potansiyeli bulunmakta, bu da genellikle yaşam boyunca daha fazla sayıda doğuma yol açabilmektedir. Kadınlarda 2015 yılında 24,4 olan ortalama ilk evlenme yaşı 2019 yılında 25'e yükseldi.
Birleşmiş Milletler İstatistik Komisyonu tarafından 2013 yılında kabul edilen "Birleşmiş Milletler Toplumsal Cinsiyet Göstergeleri 52 Minimum Gösterge Seti"nde yer alan göstergelerden biri olan "20-24 yaş grubunda olup 18 yaşından önce evlenen kadınların oranı" Türkiye'de 2010 yılında %8,2 iken 2019 yılında bu oran %5,1 oldu.
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre, şirketlerde üst düzey ve orta kademe yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2012 yılında %14,4 iken 2019 yılında bu oran %17,5'e yükseldi.Z
Güncelleme Tarihi: 06 Temmuz 2020, 13:22
