1889`da William Henry F. tarafından çizilen haritada, Zonguldak`ın ismi olarak "Zewengül Daik" ismi ile veriliyor. İlk defa duyduğunuz Zonguldak`ın bu ismi; kömürün bulunmasından sonra yabancıların Zonguldak`a geldiği ve ocakları işlettiği yıllara denk geliyor.
Londra`da 1889 yılında yayınlanan bu haritayı inceleyelim;
Ereğli her tarihi haritada olduğu gibi “Heraklia” olarak veriliyor. Parantez içinde de „Ereğli“ olarak belirtiliyor.
Alaplı yine Alaplı,
Ereğli, Alaplı arasına dökülen Gülüç nehri içinde „Kılıç nehri“ denmiş.
Ereğli ile Zonguldak arasında D.010 karayolunun geçtiği dağlara ise "OWAH ismi verilmiş. Yani biz bunu OVA dağları olarak düzeltebiliriz. Zira dil olarak kullanılan yazımda "V" "W" olarak yazıldığını düşünüyorum. Felemenkçe( Hollanda dili) ile! Zira Zonguldak ismini de "SEVENGÜL" yerine ZEWENGÜL olarak yazıldığını sanıyorum.
Zonguldak`ın isminin nerden geldiği hakkında bu zamana kadar bir çok fikir ortaya atıldı. Genelde de "Göl Dağı" olarak yorumlandı. Göl Dağı, Zonguldak dışına doğru Çaycuma sırtlarında "gölü" olmayan tepelerin ismi. Fakat ben bunu her zaman zorlayıcı bir tanım olarak görmüşümdür.
Ben bu haritayı okurken ZEWENGÜL`ü “Yediveren Gül” olarak okuyorum. Zira bölgemizde çok fazla görülen Yediveren gülü bu bölgenin bir özeliği olarak görülüp, takılmış adı olabilir. Yani bu yoruma göre; ZEWENGÜLDAiK "YEDi VEREN GÜL DAĞI "anlamında kullanılmış olabilir.
Yediveren ismi aslında Anadolu topraklarının bereketli olduğunu vurgulamak için söylenmiş bir kelimedir. Anadolu`ya „yediveren“ denir.
Zonguldak`ta yetişen dut, üzüm gibi meyvelerinde var.
Yediveren dutu, yediveren üzümü gibi türleri vardır.
Kömürün bulunmasından önce Zonguldak Merkez`in pek önemli bir yer olmadığı için ismi de tüm haritalarda Sandrake, Sandrace , Sandaraka, yani eski antik ismi ile verilmiştir . Sandaraca ismi Türkçeye de biraz yakın olduğu için 19.yy kadar kullanılmış olduğunu düşünüyorum. Kömür bulunmasından sonra yabancıların gelmesi ile birlikte bu ismi tercih etmeyip (Çok kullanılmadığı için ,zira merkezde yerleşim pek yok, daha çok Gaca ve Elvanpazarcık çevresi olarak geçiyor) yeni bir isim ile adlandırdıklarını düşünmekteyim.
Fakat bu bölgede gül ismi çok eski yüzyıllara dayanıyor. Zira Gül Pazarı 16 yy'deki haritalarda dahi kullanılıyor. Gül pazarları, Filyos Saz Köy ve bugünkü adı ile Ereğli'deki Köseağzı`nda gözüküyor.
Haritada Filyos „Filiyas“ , Sazköy`den Bartın`a kadar ki bölüm de "Amallah" olarak yazılmış.
Çaycuma yok Perşembe var. ,Bartın nehri de "Chati Su" olarak adlandırılıyor..
Bartın`ın doğusunda ki dağlara Yehliler Dağı olarak vermiş.
Benim bu haritayı yorumlamam böyle ama başka yorumlara da açık.
Yalnız burada önemli bir ayrıntı var. Haritada tüm dağlar "Dagh" olarak yazılırken, Zonguldak isminin DAiK" olarak yazılması soru işareti yaratıyor. Yani zaten benim de burada önceden beri "Daik" acaba „dağ“ anlamında mı kullanılmış olduğu hep şüphesi vardı.
Zonguldak ismi bu zamana kadar bir çok defa yorumlanmıştır. Zıngalık. Zongalık, Zone Göl Dagh vb. Bu harita ile birlikte şimdi bir tartışma konusu daha ortaya çıkıyor.
Fakat Zonguldak'ın kömürün bulunması ile birlikte tam adı yerleşmeden önce yabancılar tarafından bir çok isim de verilmiş olabilir. Bunlardan biri de Centilmen Dağı(Erkek Dağı veya Maden Dağı) ismidir. Bazı haritalarda Zyntilmendaik diye de geçer.
Fakat bu haritada ZEWEN Gül Daik. Yedi Gül Dağı veya Yediveren Gül Dağı anlamında kullanıldığı da bir gerçek.
Gündem
